By Cumhuriyetin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün Cumhuriyeti ilânından bir gün evvel söylemiş olduğu ünlü söz şüphesiz ki onun ileri görüşlülüğünü ve inancını temsil etmektedir.
Cumhuriyetin ilânının planlanmasını ve ilgili kanun tasarısını 28 Ekim 1923 tarihinde geç saatlerde bir yemek esnasında açıklayan Atatürk, bununla ilgili yaşadıklarını Nutuk’ta şu ifadelerle anlatmıştır:
“Yemek sırasında: ‘Yarın Cumhuriyet ilân edeceğiz’ dedim. Orada bulunan arkadaşlar, derhal düşünceme katıldılar. Yemeği bıraktık. O dakikadan itibaren, nasıl hareket edileceği konusunda kısa bir program yaparak arkadaşları görevlendirdim.”
Cumhuriyet kararı meclisçe 29 Ekim 1923 tarihinde saat 20.30’da verilmiş olup on beş dakika sonra yani saat 20.45’te Mustafa Kemal Atatürk ilk Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir. Cumhuriyet mecliste “Yaşasın Cumhuriyet” nidalarıyla kutlanırken aynı gece tüm memlekette yüz bir pare top atışıyla duyurulmuştur.
Cumhuriyetin ilânının 93. yılını kutlarken yine Mustafa Kemal Atatürk’ün bir sözü ile yazımızı tamamlayalım:
“Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve yaşatacak olan sizlersiniz!”